ترویج استفاده از مجوزهای آزاد

از بنیاد دانش آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو

چرایی

حجم تولید محتوا در وب فارسی، یکی از نکاتی است که بایستی به فال نیک گرفته شود. با این حال، بخش قابل ملاحظه‌ای (نزدیک به کل) از این محتوا تحت حق‌نشر (کپی‌رایت) منتشر می‌شوند. فارغ از این که جامعه تا چه میزان از این حق را به رسمیت شناخته و آن را رعایت می‌کند این محدودسازی‌ها که در اغلب موارد غیر ضروری‌اند، مانع از آن می‌شوند که جامعه بتواند به روشی سالم، از محتوای موجود بهره برده و دست به نوآوری بر مبنای آن بزند.

عدم آشنایی جامعه و رسانه‌ها با مفهوم حق‌نشر و حدود آن باعث شده است که بعضا میان متن فارسی و انگلیسی اعلام این حق، تعارض و تناقض وجود داشته باشد. به کرات می‌توان دید که وبسایت‌ها در متن انگلیسی، تمام حقوق را محفوظ دانسته اما در متن فارسی قید کرده‌اند که بازنشر مطالب با ذکر منبع، بلامانع است. در حالی که متن انگلیسی اشاره به حق‌نشر تمام‌عیار دارد، متن فارسی به نوعی یک مجوز آزاد به حساب می‌آید.

سال‌هاست که در دنیا، مجوزهای آزاد متعددی رواج یافته‌اند که امکان می‌دهند افراد به سادگی بتوانند با حفظ برخی حقوق (و نه همه) دست به انتشار آزادتر محتوا بزنند. در راس آن‌ها، مجوزهای Creative Commons قرار دارند. هدف مجوزهای Creative Commons نه آزادسازی کامل آثار، بلکه باز کردن راهی به سوی کاهش محدودیت‌ها و آزادتر کردن محتوای تولید شده توسط مؤلفین است.


کارها قابل انجام

با توجه به عدم آشنایی جامعه با چنین مجوزهایی، موارد زیر را می‌توان برای اجرا در نظر داشت:

  • فعالیت رسانه‌ای با هدف افزایش آگاهی عمومی نسبت به مجوزها و مزایای استفاده از آن‌ها
  • تعامل با تولیدکنندگان عمدهٔ محتوا (رسانه‌ها، ناشرین و...) برای استفاده هر چه بیش‌تر از مجوزهای آزاد
  • تعامل با دولت و مجلس به منظور فراهم آوردن بستر قانونی برای الزام دستگاه‌های عمومی به انتشار آثار تولید شده با بودجه عمومی تحت مجوزهای آزاد